Technologie heeft een grote invloed op ons dagelijks leven. Dat is door de eeuwen heen ook altijd zo geweest maar het lijkt steeds sneller te gaan. De meeste mensen zijn inmiddels gewend aan de computer en het internet. De jongere generaties zullen zich niet voor kunnen stellen hoe een leven zonder die moderne verworvenheden moet zijn geweest. Maar inmiddels is er ook 3D printing, algoritmes, genmanipulatie en AI (kunstmatige intelligentie met leercapaciteit).
Wat weet jij van deze moderne technologie en besef je hoeveel invloed die heeft op je dagelijkse leven? Op de etiketten kijken in de supermarkt of een warenhuis geeft je al een kijkje in de moderne technieken die er worden toegepast om ons voedsel en gebruiksartikelen te maken of wellicht te manipuleren. Als we een zoekmachine gebruiken bepalen algoritmes (naast commercie) wat ons wordt aangeboden omdat onze voorkeuren zijn vastgelegd. En hoe weet je tegenwoordig of een plaatje of een tekst door een mens is gemaakt of door AI?
Inhoudsopgave
De revoluties in de kunst
Hoort kunst bij het dagelijks leven of is het toch een schoonheid van een hogere orde en minder onderhevig aan veranderingen? Tot circa 1500 werd kunst beschouwd als een ambacht. Kunstenaars waren niet anders dan andere ambachtslieden. De opdrachtgever bepaalde wat het onderwerp moest worden en vaak ook nog de stijl. Kunst was een vaardigheid die te leren was. Pas in de renaissance werd ook de rol van talent geaccepteerd omdat het niveau van de werkstukken steeds verder omhoog ging. Maar er werden ook steeds meer regels opgesteld om kunst te definiëren. Kunstenaars die serieus wensten te worden genomen, moesten een opleiding volgen op academisch niveau en de geleerde regels in hun werk toepassen. Realisme en detaillisme waren de toverwoorden in deze tijd en nog steeds kijken we met verwondering en bewondering naar deze werken.
De grootste revolutie in de beeldende kunst was de uitvinding van verf in tubes. De grote meesters van de renaissance maakten hun eigen verf of lieten die in hun atelier maken. Buiten konden ze de wereld alleen in schetsvorm vastleggen. Hierdoor misten ze de invloed van het licht in de buitenwereld als ze hun werkstuk gingen maken. Op het moment dat kunstenaars ook buiten konden schilderen, ontstond ook een ander beeld van kunst. ‘Dwarsliggers’ wilden zich niet langer aan regeltjes houden. Er was meer in de wereld dan in detail de werkelijkheid vastleggen. Niet alleen wat men zag maar ook wat men voelde kon op het doek worden verwerkt. Steeds meer stromingen ontstonden en kunstenaars gingen hun eigen weg, al dan niet academisch opgeleid. Daarbij kwam de ontwikkeling van de fotografie. Binnen een fractie van een seconde was het mogelijk een beeld nog verder in detail vast te leggen dan de beste schilder zou kunnen.
De uitbreiding van het begrip kunst
Eeuwenlang was kunst beperkt tot beeldende kunst die in principe bestond uit afbeeldingen in verf en dergelijke dan wel in steen of een ander hard materiaal. Pas in de laatste 50 jaar is het begrip kunst ruimer geworden. Ook fotografie, film, mode en design worden onder andere tot de kunst gerekend. Wellicht dan tot de grensgebieden van de kunst want niet iedere kunstcriticus of -expert is al om. Wie echter vandaag de dag in een museum als het Stedelijk in Amsterdam gaat kijken zal daar een vaste collectie aantreffen die voor 50% uit objecten bestaat die te maken hebben met vormgeving. Kunst is ruimer geworden dan veel mensen beseffen.
Bijzondere vormen van kunst in het heden
Het beeld van een artistiek persoon in een rommelig atelier, wanhopig op zoek naar inspiratie, zal voorlopig nog wel standaard blijven voor de kunstenaar. Toch zijn er ook die in een stofvrije ruimte werken met de snelste computers of zelfs in een witte jas in een laboratorium. Een paar voorbeelden:
Jos Laarman – Half live lamp
Men neme wat cellen van hamsters en combineert die met genen van vuurvliegjes. Het resultaat zijn cellen die licht geven als ze in contact komen met bepaalde enzymen. Kunstenaar Jos Laarman werkte samen met experts op het gebied van genmanipulatie en maakte er een lamp van die licht geeft, mits die wordt gevoed. Kunst of horror. Jij mag het zeggen.
Bonechair – Jos Laarman
Dezelfde kunstenaar maakte de bonechair. Dat klinkt wellicht ook weer griezelig maar dat valt reuze mee. De stoel is gebaseerd op algoritmes waarmee de groei van botten en bomen is vastgelegd. Mooi? In ieder geval bijzonder.
Teamlab – Restaurant Sagaya Tokyo
Stel je een gewoon restaurant voor in het hart van Tokyo. Maar als jij je bord voorgezet krijgt begint het. De afbeeldingen op je bord komen tot leven in projecties op de muren, plafonds en de vloeren. Er ‘vliegen’ zelfs 3D afbeeldingen door het pand. Kunst of kitsch? De klanten vinden het prachtig in ieder geval.
De toekomst
De kracht van AI is het lerend vermogen. Laat AI de schilderijen van Rembrandt zien en dan levert deze probleemloos een afbeelding in de stijl van de meester die experts zal overtuigen. Onlangs loste AI een eeuwenoud raadsel op door een schilderij van Rafaël per cm2 te beoordelen en te analyseren wat door Rafaël was gemaakt en welk gedeelte door leerlingen was aangevuld, Heeft een AI ook scheppend vermogen op het gebied van kunst of zal het blijven bij ‘namaak’. De zeer nabije toekomst zal ons het leren.
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
Rosalyn is schrijfster en vertaalster. Zij is de drijvende kracht achter Art Insite en zorgt voor waardevolle content. Heb je vragen of wil je een vermelding op onze website? Neem dan contact met haar op via het contactformulier.