Als je de titel leest, denk je waarschijnlijk meteen aan Han van Meegeren die legendarisch werd met zijn vervalsingen van onder andere Vermeer. Maar meer recent heeft Geert Jan Jansen op veel uitgebreidere schaal werken van meer recente meesters vervalst. Het was nog niet eenvoudig om de kunstvervalser daarvoor veroordeeld te krijgen. Inmiddels is zijn werk te koop in de stijl van diverse bekende kunstenaars, maar nu ondertekend met zijn eigen naam.
Inhoudsopgave
Een carrière in de kunst
Geert Jan Jansen werd in 1943 geboren. Zijn vader was technicus bij Philips. Al jong interesseerde hij zich voor kunst. Na zijn middelbare school studeerde hij dan ook kunstgeschiedenis. Na zijn studie raakte hij bevriend met de Amerikaanse kunsthandelaar Michel Podulke die een galerie exploiteerde in Amsterdam. Jansen werkte met hem samen en organiseerde exposities. Nadat hij ervaring had opgedaan, opende hij zelf twee galerieën. Het werd echter geen succes en al gauw leed hij verlies.
Op dat moment besloot hij posters te gaan verkopen van lithografieën van Karel Appel. Hij vervalste de handtekening waardoor de posters extra veel opbrachten. Hij waagde zich daarna aan een eerste vervalsing van een doek van Karel Appel en verkocht dat voor 2.600 gulden. Daardoor aangemoedigd bood hij een andere vervalsing aan op een veiling in Londen. Het bestuur van de veiling nam contact op met Karel Appel en stuurde hem een foto van het werk. Appel bevestigde de echtheid van het werk en het doek bracht een recordbedrag op voor een Karel Appel.
De eerste problemen
In 1981 werd de politie op de hoogte gebracht van een vervalsing van een schilderij van Bart van de Lek. Sporen leidden naar Jansen en zijn huis werd doorzocht. Op zolder vond men 75 vervalste werken van Karel Appel, maar er waren geen verdere bewijzen van oplichting en het onderzoek werd beëindigd. In 1988 bracht Jansen honderden werken van Appel op de markt die vervalst bleken te zijn. Galeriehouders beschuldigden elkaar ervan om schuldig te zijn aan oplichting en enkele mensen werden gearresteerd. Maar de complete kwestie werd geschikt met een schadevergoeding en zonder proces. In dat jaar vertrok Geert Jan Jansen met zijn vriendin naar Frankrijk.
Jan van den Bergen duikt op
In 1994 meldde Jan van den Bergen zich bij een bekende kunsthandel in München. Hij had een pentekening van Chagall, een gouache van Asger Jorn en een schilderij van Appel bij zich. Voor de eerste twee werken had hij tevens een certificaat van echtheid. De kunsthandel liet alles onderzoeken door een expert en die ontdekte een spelfout in een certificaat. Bevestigd werd dat het certificaat was vervalst. Ondanks het feit dat Appel wederom instond voor de echtheid van zijn werk, besloot de kunsthandel het werk niet te accepteren en stuurde de zaak terug. Ook werd de politie geïnformeerd. Deze ontdekte al gauw dat in heel Europa dergelijke werken waren aangeboden en verkocht.
De galerie waarvoor Jan van den Bergen in Orléans voorgaf te werken, bestond echter niet. Via een spoor van valse adressen kwam de politie uiteindelijk terecht in het gehucht La Chaux. Jansen bleek degene te zijn die zich voor Van den Bergen had uitgegeven. In het kasteeltje vonden de autoriteiten ongeveer 1.600 verdachte schilderijen van onder andere Pablo Picasso, Henri Matisse en uiteraard Karel Appel. Jansen zat 6 maanden in voorarrest, maar mocht in die tijd blijven schilderen. Justitie kon echter geen zaak rondkrijgen waarmee oplichting werd aangetoond. Jansen werd vrijgelaten.
Een foute keuze
De Franse justitie gaf echter niet op en in vele jaren onderzoek werden meerdere gevallen van oplichting ontdekt. De vervalsingen van Jansen waren in heel Europa als echt verkocht. In 2000 werd Jansen voor het gerecht gedaagd. De officier van justitie was relatief mild gestemd en wilde vooral herhaling voorkomen. Hij eiste een voorwaardelijke gevangenis straf van 5 jaar voor Jansen en 3 jaar voor zijn vriendin wegens medeplichtigheid. De rechter hield er andere gedachten op na en de straf werd onvoorwaardelijk voor 1 jaar en vier voorwaardelijk. Geert Jan Jansen ging in beroep vanwege het grote verschil in eis en feitelijke straf. Dat had hij beter niet kunnen doen, want zijn straf werd daardoor nog eens met een jaar onvoorwaardelijk verhoogd.
De huidige tijd
Door de grote publiciteit werd de naam van Jansen bekend bij het grote publiek. De meestervervalser heeft in Nederland en daarbuiten inmiddels diverse tentoonstellingen gehad. In 2008 had hij bijvoorbeeld tentoonstellingen in Slot Zeist en kasteel Beverweerd; in 2018 opnieuw in Beverweerd, ‘in celebration of Monet, Klimt, Schiele, Van Dongen, Cobra, Banksy‘. Gelet op de namen is de veelzijdigheid van Jansen duidelijk. Alle werk is inmiddels ondertekend met zijn eigen naam. Ook wordt er altijd bij vermeld in welke stijl hij heeft geschilderd.
Magenta – Avonturen van een meestervervalser
Magenta. Avonturen van een meestervervalser is geschreven in het huis van bewaring in Orleans, nadat Geert jan Jansen door de Franse politie was opgepakt als ‘de grootste vervalser van deze eeuw’. Enerzijds is dit boek een verslag van twintig jaar leven in de kunsthandel: Geert jan Jansen neemt de lezer mee langs kunstenaars, verzamelaars en ateliers in Europa en Amerika. We lezen over litho’s van Karel Appel, gouaches van Asger Jorn, tekeningen van David Hockney en zeefdrukken van Andy Warhol. Anderzijds is Magenta het geestige relaas van een getalenteerd galeriehouder en schilder die, vervolgd wegens vervalsing van kunstwerken, vijf jaar lang aan internationale opsporing wist te ontsnappen.
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
Rosalyn is schrijfster en vertaalster. Zij is de drijvende kracht achter Art Insite en zorgt voor waardevolle content. Heb je vragen of wil je een vermelding op onze website? Neem dan contact met haar op via het contactformulier.