Wat weet jij van Cobra kunst? De Cobra-beweging was maar relatief kort actief, zoals hierboven is vermeld. Toch is de invloed op de Nederlandse kunstwereld groot geweest, al werd dat in eerste instantie niet erkend. De eerste expositie liep zelfs uit op een vechtpartij tussen voor en tegenstanders. Ook de kritieken waren niet mals. In de titel kan je lezen hoe een van de recensenten de avond had beleefd; als geklad, geklets en geklieder.
Inhoudsopgave
Cobra kunst – de misverstanden
Er zijn ook veel misverstanden over de Cobra-groep. Het was niet uitsluitend een Nederlands gezelschap. Wanneer was de Cobra-groep actief? De beweging werd opgericht in Parijs in 1948 door Deense, Belgische en Nederlandse kunstenaars. De naam Cobra verwijst ook naar de drie hoofdsteden van de landen waar de oorspronkelijke oprichters vandaan kwamen. Later sloten zich ook een aantal Duitsers bij de Cobra aan. In 1951 was het alweer afgelopen. Een Deense initiatiefnemer overleed in dat jaar en de kunstenaars gingen vanaf dat moment weer hun eigen weg.
Wie waren de Cobra kunstenaars?
Wie waren de Cobra kunstenaars eigenlijk en welke Nederlandse invloed is er in de groep geweest? Cobra was in eerste instantie een samenwerking tussen Karel Appel en de Deense schilder Asger Jørn. Naast Appel maakten ook Corneille en Constant deel uit van het oorspronkelijke gezelschap. Later voegden zich andere Nederlandse kunstenaars zich bij de groep, zoals Wolvecamp, Rooskens, Brands en Lucebert.
Cobra schilderkunst én meer
Denk je bij Cobra alleen aan schilderkunst? Cobra was meer dan alleen schilderkunst. Naast beeldhouwers volgden ook schrijvers en dichters zich bij het gezelschap. De bekendste daarvan was wellicht de Belgische schrijver Hugo Claus. Na 1951 verdween de Cobra groep van kunstenaars, maar de invloed op de kunst zou tot aan vandaag blijven voortduren.
Het tijdsbeeld zorgde voor nieuwe wegen
Europa was nog maar nauwelijks bekomen van de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog in 1948. Het was op dat moment de vraag of alles weer zou worden als voor het begin van de oorlog, ook in de kunst. Vooral door de nazi’s waren strakke richtlijnen ingevoerd. Kunst moest voldoen aan bepaalde voorwaarden. Het moest duidelijk zijn wat er werd afgebeeld en dit moest zo realistisch mogelijk gebeuren. Alles wat niet hieraan voldeed werd ontaarde kunst genoemd.
Overigens waren er in datzelfde nazi Duitsland ook voldoende verzamelaars, zoals Göring, die in heel veroverd Europa kunst roofden. Daarbij waren ook bepaalde ‘ontaarde’ werken zeer populair. De kunst zoals die door Hitler werd gepropageerd verdween na de oorlog weer snel uit de musea. Overal in Europa en de rest van de wereld ontstonden nieuwe stromingen. Cobra was daarvan een van de meer invloedrijke.
Waar stond Cobra voor als kunststroming?
De kunstenaars uit de stroming verzetten zich tegen het academisch aangeleerde in de kunst en normen wat esthetiek betrof. Vorige hen ging kunst om de fantasie en moest er kunst zijn voor en door iedereen. Inspiratie vonden ze in zaken als prehistorische kunst, kindertekeningen, werken van geesteszieken, volkskunst en primitieve kunst. Nationaliteit en opleiding was niet langer belangrijk en de ‘regels’ van de kunstacademie werden bewust genegeerd of overtreden. Sommige kunstenaars lieten familieleden of kinderen meewerken. Het ging om fantasie en daarbij werden geen grenzen gesteld.
De bekendste vertegenwoordiger van Cobra Nederland
Hoewel de kunstenaars van Cobra niets gaven om opleiding, nationaliteit en namen, werden enkele van hen toch wereldberoemd. Een van hen was Karel Appel. Geboren in 1921 in Amsterdam was hij voorbestemd om zijn vader op te volgen die kapper was. In plaats daarvan ging hij naar de kunstacademie en werd schilder, beeldhouwer en dichter. Na de oorlog was hij een van de oprichters van Cobra en al zijn werk is daardoor beïnvloed. Appel schilderde spontaan en koos vaak voor eenvoudige afbeeldingen in felle kleuren. Zelf zei hij: ‘Ik rotzooi maar wat aan’. Zijn doorbraak kwam na een expositie in Sao Paolo, Brazilië in 1953. Daarna volgden exposities over de gehele wereld.
Appel werd zonder meer de meest bekende kunstenaar uit de Cobra-groep. Toch beschouwen nog steeds veel critici zijn werk als niet meer dan geklad en geklieder. Karel Appel overleed in 2006. Sindsdien brengen zijn schilderijen steeds hogere bedragen op tijdens veilingen.
De invloed van de Cobra groep
Cobra bestond maar redelijk kort en dat werd ook veroorzaakt door de wrijvingen die onderling in 1951 ontstonden. Daarom werd in dat jaar ook de laatste Cobra-catalogus uitgebracht. Maar de belangrijkste vertegenwoordigers zoals Karel Appel behielden de idealen in de wijze van kunst maken uit deze periode. Ze ontwikkelden zich en inspireerden andere kunstenaars ook ver buiten Europa. In de VS ontstond in de jaren 50 een groep die qua stijl aansloot op Cobra, ook elders in Europa maakten kunstenaars werken die op dezelfde grondslag waren gebaseerd als de leden van de oorspronkelijke groep.
Cobra kunstwerken: informal art
De kunst van Cobra, hoe omstreden ook vandaag de dag nog, heeft inmiddels wel een eigen plekje gekregen in de kunstgeschiedenis. Het waren de Amerikanen die de stroming ‘informal art’ gingen noemen en die naam is ook in Nederland overgenomen. In hoeverre de oprichters van Cobra hun werk als zodanig gerangschikt wilden hebben, zal de vraag wel blijven.
Cobra art kopen
Wil je Cobra art kopen? Als je van kunst houdt, kan je ook vandaag de dag nog Cobra kunstwerken kopen van leden van de oorspronkelijk groep, al zal je voor een originele Appel een flinke beurs moeten hebben. Denk daarbij wel aan het uitgangspunt van de groep: het is kunst voor iedereen, dus kies wat je mooi vindt. Cobra Collecties kun je bekijken in het Cobra Museum voor de Moderne Kunst in Amstelveen, alsmede het Stedelijk in Amsterdam en Schiedam.
Cobra in de literatuur
Naast Cobra schilderkunst waren er dus ook andere vormen van kunst die uit deze groep voortkwamen. De bekendste vertegenwoordigers van Cobra in de literatuur zijn Lucebert en Hugo Claus. Hoewel de invloed van Cobra meer duidelijk tot het recht kwamen in de schilder- en beeldhouwkunst werd er ook mee geëxperimenteerd in de literatuur en de dichtkunst. De vertegenwoordigers namen afscheid van de ‘gekunsteldheid’ in hun werk. Dichten en schrijven waren niet langer onderhevig aan ‘regels’.
Literatuur en dichtkunst moest voor iedereen toegankelijk zijn. Rijm ontbrak in het algemeen in gedichten en dat gold ook voor de interpunctie in een aantal boeken. Ook was vaak niet duidelijk waar een zin begon of ophield. Er werd lustig op los geëxperimenteerd en deze leden van Cobra werden om die reden ook wel met Experimentelen aangeduid.
Bekijk ook: Banksy, wie is deze kunstenaar?
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
Rosalyn is schrijfster en vertaalster. Zij is de drijvende kracht achter Art Insite en zorgt voor waardevolle content. Heb je vragen of wil je een vermelding op onze website? Neem dan contact met haar op via het contactformulier.
Ik wist niet dat de nazi’ s strakke richtlijnen hadden en dat kunst ergens op moest lijken. Weer wat geleerd.
Het museum in Schiedam heeft ook een hele mooie en grote CoBrA collectie. Ze zijn nu aan het verbouwen, maar als ze klaar zijn is het zeker een bezoekje waard