Het impressionisme, wat weten we eigenlijk over deze kunststroming? Wie waren de belangrijkste vertegenwoordigers en wat zijn de bekendste kunstwerken uit het impressionisme? In dit artikel nemen we je mee op reis door deze kunststroming, die een grote invloed heeft gehad op de hedendaagse kunst.
Inhoudsopgave
Wanneer was het impressionisme in opkomst?
Er zijn maar weinig kunststromingen die een zo duidelijk begin en ook einde hebben als het impressionisme. Ondanks de korte periode dat het impressionisme in zijn ‘zuivere’ vorm bestond (1874-1886) heeft het toch zeer grote invloed gehad op de kunst als zodanig. Het maakte een einde aan de wat wetenschappelijke vorm van classicisme die nog bestond in de tweede helft van de 19e eeuw.
De dictaten van de Académie des Beaux-Arts
In de 19e eeuw was het centrum van de kunst verschoven van Italië naar Frankrijk. Maar wie kunstenaar wou worden, werd nog steeds onderwezen zoals al gebeurde na de opkomst van de renaissance. Kunst was meer een wetenschap geworden dan een expressie. Voor vrijwel alles bestonden er regeltjes van kleurgebruik tot stijl. Alles lag eigenlijk vast in een academische kunst die door de overheid was erkend. Een officiële jury bepaalde jaarlijks de winnaars in een door de overheid gerealiseerde Salon. Alleen werken die voldeden aan de officiële normen werden opgenomen in deze Salon.
Kunstenaars die niet toegelaten werden tot de Salon hadden moeite om hun werk te verkopen. Soms organiseerden ze zich tot refugés om alsnog via exposities hun werk aan het publiek te tonen. Een groep van deze geweigerde kunstenaar besloot op jaarlijkse basis hun werk ten toon te stellen op eigen exposities. Dat gebeurde voor het eerst in 1874 en het laatst in 1886. Het impressionisme was geboren.
1. Wie waren de belangrijkste vertegenwoordigers van het impressionisme?
Claude Monet wordt vaak genoemd als een van vaders van het impressionisme. Maar ook anderen die tot de eerste groep behoorden hebben namen die ook vandaag de dag nog goed in het gehoor liggen: Pierre-Auguste Renoir, Edgar Degas, Paul Cezanne en Édouard Manet. De eerste impressionisten beïnvloedden een grote groep kunstenaars zoals Vincent van Gogh, maar deze worden gerekend tot nieuwere stromingen zoals het neo-impressionisme of het post-impressionisme.
2. Waar is de term impressionisme aan ontleend?
De eerste expositie in 1874 werd waarschijnlijk uit nieuwsgierigheid door kunstcritici bezocht en het oordeel was niet mild. Vergeleken met de academische kunst leek het werk op deze tentoonstelling onaf en slordig. Een criticus noemde de tentoongestelde stukken hoogstens een impressie van hoe echte kunst eruit zou moeten zien. Die omschrijving bleef hangen.
3. Toegankelijk voor het publiek
Édouard Manet koos voor een stijl die hij innovatie noemde van de oude meesters. Hij bestudeerde de werken van zijn voorgangers en maakte zijn eigen versie daarvan gebaseerd op de ideeën van het impressionisme. Hij zorgde ervoor dat vele kunstenaars zich bij de beweging aansloten en zijn voorbeeld volgden.
4. Kenmerken van het impressionisme
Het impressionisme onderscheidde zich van de academische kunst door het bewuste gebruik van felle kleuren. Tot die tijd waren neutrale kleuren voorgeschreven. Ook het detaillisme in de kwaststreken werd afgezworen. Snelle streken gaven het werk een spontane en ‘in het moment’ indruk.
5. De onderwerpen
Vrijetijdsonderwerpen en het leven van alledag van gewone mensen werden populair. Ook de levensstijl in de steden en landschappen buiten de stad kwamen regelmatig terug.
Het impressionisme in Nederland
De stroming had invloed op de kunst in de gehele westerse wereld. Zoals gezegd was Vincent van Gogh een van de navolgers van de impressionisten. Hij vertrok net op tijd naar Frankrijk om het staartje van de beweging nog mee te maken. Vanuit Nederland vertrokken met enige regelmaat schilders naar Frankrijk om kennis te maken met het werk van de impressionisten. In Nederland vormden ze de Barbizon-groep die later werd omgedoopt tot de Haagse School. De bekendste namen uit de betreffende periode zijn: Jan Hendrik Weissenbruch, Anton Mauve, Jozef Israëls, Jacob Maris, Willem Maris, Constant Gabriels en Willem Roelofs.
De bekendste werken uit het impressionisme
Hieronder vind je de 5 bekendste werken uit het impressionisme.
1. Monet: Waterlelies 1899
Monet bestudeerde de flora en maakte op basis daarvan meer dan 250 olieverfschilderijen gedurende de laatste 30 jaar van zijn leven. Waterlelies is het meest beroemde. Te zien in Musee d’Orlangerie in Parijs.
2. Renoir: Bal de Moulin de la Galette 1876
Dit schilderij was te zien om meerdere van de bekende exposities van de impressionisten. Het stelt een vrolijk, kleurrijk tafereel in La Galette voor. Te zien: Musee d’Orsay in Parijs.
3. Cezanne: De kaartspelers, 1896
De kaartspelers toont een scène waarin twee kaartspelers ontspannen maar toch intensief tegenover elkaar zitten. Het waren twee buurtgenoten van Cezanne. Hij maakte nog twee vergelijkbare exemplaren. Het eerste exemplaar hangt in Musee d’Orsay in Parijs.
4. Degas: De balletklas 1874
Misschien is dit wel het beroemdste werk uit het impressionisme. Degas mocht de repetities bijwonen van het ballet van de Opera van Parijs. Het toont een scène waarin de danseressen wachten op de beoordeling door hun leraar Jules Perrot. Het doek is te zien in Musee d’Orsay in Parijs.
5. Manet: Le déjeuner sur l’ herbe 1868
Het schilderij toont een picknick van twee geklede mannen, een broer van Manet en zijn zwager Ferdinand Leenhoff, daarbij zijn te zien een naakte en een halfnaakte vrouw. De stand van de drie figuren op de voorgrond is een verwijzing naar Het Oordeel van Paris van Rafaël, waarin de Prins van Troje de mooiste van de godinnen moet kiezen. Het toont de wijze waarop Manet de klassieken omzet in impressionistisch werk.
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
Rosalyn is schrijfster en vertaalster. Zij is de drijvende kracht achter Art Insite en zorgt voor waardevolle content. Heb je vragen of wil je een vermelding op onze website? Neem dan contact met haar op via het contactformulier.
Wat prachtig allemaal! Ik vind het allemaal even mooi. De brug op het eerste schilderij zou ik ook zo in mijn woonkamer hangen. En ik zou er overheen willen wandelen.