Kerstmis nadert en voor de meeste mensen in het westen is dat iets om naar uit te kijken. Het is een feest van gezelligheid, warmte en licht. Maar dat geldt niet voor iedereen. Juist met kerst kan de eenzaamheid echt toeslaan. Dat is in de kunst door vele meesters verbeeld. De een kiest voor symboliek, de ander voor mensen in tragische omstandigheden. Allen weten ze gevoelige snaren te raken. Hieronder vind je 5 kunstwerken waarin een eenzame kerst centraal staat.
Inhoudsopgave
Eenzame kerst in de kunst
Bij kerst denk je meestal aan warmte en gezelligheid, maar de onderstaande kunstenaars wisten dat Kerstmis soms ook een andere kant heeft. 5 x eenzame kerst in de kunst.
1. Edvard Munch – Kerst in een bordeel
Het leven van de Noorse schilder Edvard Munch (1863-1944) stond in het teken van ziekte en tragiek. Pas na zijn dood werd zijn werk wereldberoemd. Dat is vooral te danken aan ‘De Schreeuw’ waarvan hij meerdere exemplaren maakte, een schilderij dat vaak in de top 10 van de moderne kunst terechtkomt. Munch bracht Kerstmis enkele malen door in een bordeel, waar hij dronken zijn eenzaamheid probeerde te vergeten. Op dit schilderij zien we dan ook een bordeel met een kerstboom en een eenzame figuur achter een tafel met een fles wijn en een glas.
2. George Inness – Maanlicht in de winter (Kerstavond)
De Amerikaanse schilder George Inness (1825-1894) was een landschapschilder die sterk beïnvloed werd door de Hudson River School. De groep koos voor nauwkeurig weergegeven landschappen in een romantische stijl. Hij vertrok later in zijn leven naar Frankrijk en hierdoor veranderde zijn stijl. Zijn werk wordt nu gerekend tot het tonalisme waarin koele kleuren zoals grijs, blauw en bruin overheersen. In Maanlicht in de winter zien we een winters landschap met de verwrongen schaduw van een man. Door de nauwkeurige weergave ontbreekt iedere warmte in het schilderij en is het zo ver mogelijk verwijderd van een gezellige kerstavond als maar mogelijk is.
3. John Everett Millais – Kerstavond
De Britse kunstschilder John Everett Millais (1829-1896) was een van de oprichters van de broederschap van de prerafeälieten. Dat was een groep jonge kunstenaars die zich lieten inspireren door de eenvoud van het werk van de vroege Italiaanse renaissance kunstenaars. Hoewel Millais werd beschouwd als een wonderkind en al op jonge leeftijd vele prijzen ontving, werd zijn werk door tijdgenoten niet altijd gewaardeerd en zelfs disgusting genoemd. Maar nog voor zijn overlijden erkende men zijn meesterschap en Ophelia uit 1852 wordt nu als een van de meest iconische schilderijen uit Groot-Brittannië beschouwd.
Kerstavond toont een winters landschap voor een typisch Engels landhuis. Er is geen sprake van warmte of vrolijkheid. Dat beeld wordt versterkt door de spelende kraaien op de voorgrond. Die vogels ziet men doorgaans als symbool voor tegenspoed en chaos.
4. Jacek Malczewsk – Kerstavond in Siberië
De Poolse kunstschilder Jacek Malczewsk (1854-1929) rekenen we tot de symbolisten. Hij was van eenvoudige komaf, maar tijdgenoten onderkenden zijn talent en maakten het mogelijk voor hem om te studeren in Parijs. In eerste instantie schilderde hij landschappelijk werk. Later ging hij over naar symbolische werken. Op kerstavond in Siberië zien we een gezelschap mannen. Er staat een samovar op de achtergrond die een teken van gezelligheid zou kunnen zijn. Aan de gezichten is echter te zien dat het gevangen zijn die ieder voor zich het lijden en de eenzaamheid juist in deze tijd extra voelen.
5. Christiaan Krohg – Naaister
Christiaan Krohg (1852-1925) kwam uit de gegoede burgerij in Noorwegen. Zijn vader was advocaat en zijn grootvader minister. Hij studeerde rechten maar besloot tot een carrière in de schilderkunst. Als aanhanger van het realisme rekent men hem tot de belangrijkste kunstenaars van zijn generatie. Hij schilderde taferelen uit de sociale onderlaag, waaronder veel prostitués. Ook schreef hij een boek over prostitutie dat een schandaal veroorzaakte en door de politie in beslag werd genomen. Het schilderij ‘de naaister’ is wat minder controversieel dan het boek. Het toont een kleine kamer van een naaister in sombere kleuren. Een ouder echtpaar (ouders of opdrachtgevers?) brengen een kerstboom zonder dat dit ook maar enige warmte toevoegt aan de scène.
Naast eenzame kerst in de kunst zijn er natuurlijk nog veel meer kunstwerken gemaakt in het teken van Kerstmis. Wellicht vind je er binnenkort nog meer op deze website.
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
Rosalyn is schrijfster en vertaalster. Zij is de drijvende kracht achter Art Insite en zorgt voor waardevolle content. Heb je vragen of wil je een vermelding op onze website? Neem dan contact met haar op via het contactformulier.