Waar houdt design op en begint kunst? Jan Jansen zal het een zorg zijn. Zijn passie voor schoenen begon al toen hij nog een jonge jongen was en zijn vader financieel directeur was van een kinderschoenenfabriek. Tijdens de militaire dienst werkte hij in het weekend in een schoenenwinkel. Van zijn loon kocht hij schoenen, zodat hij deze volledig uit elkaar kon halen om te ontdekken hoe deze werden gemaakt.
Inhoudsopgave
Jan Jansen, de crazy shoemaker
Jan Jansen ging daarna naar de kunstacademie, maar liep ook stage bij een schoenenfabriek in Waalwijk. Vervolgens vertrok hij een half jaar naar Rome om in een schoenenatelier het echte vak van schoenmaker te leren. Uiteraard werden de schoenen daar nog met de hand gemaakt. De eerste schoenen die hij ontwierp waren voor zijn vriendin, muze en latere vrouw Tonny. De eerste herenschoenen maakte hij voor zichzelf en deze noemde hij dan ook ‘me’. Jan Jansen werd geboren in 1941 en werd dit jaar 80 jaar.
Gedurende 60 jaar ontwierp hij schoenen voor mannen en vrouwen. Die laatste hadden zijn voorkeur, omdat er meer mogelijk mee was qua vorm en kleur. Hij maakte schoenen die in eigen winkels werden verkocht, maar ontwierp ook modellen die zo flamboyant en extravagant waren dat ze in een museum beter op de plaats leken. Dat is in 2021 dan ook gebeurd, want zijn schoenen zijn tentoongesteld in museum Jan. De grootste bewondering viel hem wellicht ten deel in Italië. Daar wordt hij liefkozend de crazy shoemaker genoemd. Een groter compliment kan je wellicht niet krijgen in dat land.
De carrière van Jan Jansen, vallen en op staan
Jan Jansen begon in 1963 een atelier in Amsterdam en werd al snel bekend omdat hij schoenen ontwierp voor een aantal grande dames uit de Nederlandse kleinkunst van die tijd: Conny Stuart en Adèle Bloemendaal. Daarnaast maakte hij ook modellen voor het topmerk Dior. Later opende hij een aantal schoenenwinkels, eerst onder de fantasienaam JAJA en later gebruikte hij zijn volledige naam. De winkels werden overgenomen door een aantal financiers en gingen daarna failliet om weer door te starten. Het werd nooit het succes waarop was gehoopt.
Copycats op de loer
Het grootste probleem tijdens zijn gehele carrière was dat zijn succesvolle ontwerpen steevast ongeoorloofd werden gekopieerd en voor lagere prijzen in de schoenwinkels terechtkwamen. Om dat juridisch aan te kunnen vechten, was veel geld nodig en daar beschikte hij niet over. Jan Jansen begon maar één keer een proces en dat was tegen het Italiaanse topmerk Armani dat mannenschoenen in Nederland verkocht voor een lagere prijs dan de schoenen van Jansen. Hij won en Armani moest zich terugtrekken van de Nederlandse markt. Het was een overwinning die slechts geld had gekost.
Op de leest van Jan Jansen: 60 jaar schoenen en Dutch design
Vanwege het bereiken van de 80-jarige leeftijd en het 60-jarige jubileum als ontwerper heeft museum Jan in Amstelveen een expositie samengesteld van het meest opvallende werk van Jan Jansen. In die 6 decennia heeft Jansen duizenden schoenen ontworpen, maar daarvan zijn er een aantal zo bijzonder dat ze het design ontstegen en gerust kunst mogen worden genoemd.
Kenmerkend voor het meer flamboyante werk is het kleurgebruik dat ook veel ontwerpers na hem heeft geïnspireerd. Om daar voorbeelden van te geven, wordt het werk van Jan Jansen gecombineerd met voorbeelden van ontwerpers van deze tijd. Er zijn ook producten te zien van couturier Ronald van der Kemp (RVDK), productontwerpers Lex Pott en Mae Engelgeer en modetalent Lisa Konno. Het is opvallend hoe goed deze zo verschillende producten passen bij ontwerpen van Jan Jansen uit een tijd dat de jongere generatie nog geboren moest worden.
Jan Jansen heeft altijd gezegd dat hij zich niet stoorde aan trends of modebeelden. Hij maakte wat hij zelf mooi vond en dat kon ook regelmatig extravagant zijn. Een van zijn bekendste ontwerpen is de bamboe-schoen met de enorme zweefhak. Praktisch was deze wellicht niet, maar het ontwerp werd vrijwel over de gehele wereld nagebootst in een draagbare vorm.
Een eigen impressie van de expositie van het werk van Jan Jansen
Welke vrouw houdt nu niet van schoenen en zeker als deze van het extravagante type zijn? Dus een bezoek aan de Dorpsstraat in Amstelveen is eigenlijk een echte must. Het eerste dat opvalt is dat het museum knus is, al mag je dat ook gewoon klein noemen. Er zijn eigenlijk maar 2 grote zalen. Daarnaast zijn er nog ruimtes voor kleinere exposities en delen afgezet voor workshops en andere activiteiten.
Zo vind je er onder andere een paar mooie bronzen beelden van Jan Versteeg een vroegere directeur van het museum. Maar terug naar de expositie van Jan Jansen. Als liefhebber van schoenen zal je beslist onder de indruk raken. Daarbij is het meteen duidelijk dat voor een aantal van deze schoenen geldt dat je er beslist niet op zal kunnen lopen. Maar het zijn tenslotte ook vooral prototypes die later zijn omgetoverd in mainstream modellen die in ieder goed gevulde schoenen garderobe hun plaats hebben gevonden. De combinatie met de kleding en andere items van jongere ontwerpers is goed gelukt. De kleuren spatten je echt tegemoet.
Glaskunst in Amstelveen
Zoals gezegd is het museum bepaald niet groot, maar als je van glaskunst houdt, krijg je dubbele waar voor je kaartje. In de museumwinkel, die beslist groter is dan je verwacht, is er een kleine expositie van glaskunstenaar Bernard Heesen, zoon van een glasblazer uit Leerdam. Er is ook werk van hem te koop. Wanneer je van glas houdt, is het beslist een optie om iets leuks uit te zoeken. Het werk is uniek omdat het door de kunstenaar is gesigneerd. De aanschaf van een leuk vaasje voor een enkele bloem, zal voor mij een blijvende herinnering blijven aan deze dag. Overigens kan je daarna verder genieten in een van de talloze horecagelegenheden in de Dorpsstraat van Amstelveen. Het is trouwens haasten geblazen, want de expositie is wel verlengd, maar eindigt op 24 oktober al. Na die tijd zal je de bijzondere ontwerpen weer op de foto moeten bewonderen. Er zijn overigens een aantal mooie boeken over Jan Jansen beschikbaar.
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
Rosalyn is schrijfster en vertaalster. Zij is de drijvende kracht achter Art Insite en zorgt voor waardevolle content. Heb je vragen of wil je een vermelding op onze website? Neem dan contact met haar op via het contactformulier.
Dan heb je als kunstenaar originele schoenen ontworpen en dan neemt iemand anders je ideeen over.
Amai, dat lijkt mij leuk om eens een bezoekje te brengen.
Ik wist niet dat er tegenwoordig een museum was maar ik ken zijn schoenen nog van vroeger. Heel mooi en origineel,. Ik houd er erg van!
Nooit geweten dat hier een museum van was! Sommige schoenen vind ik zelfs leuk ook haha!