Indien je een museum bezoekt met kunst uit de periode na de Renaissance zal je vaak getroffen worden door het enorme vakmanschap. De details in de schilderijen zijn verbluffend. Dat betreft niet alleen kleurgebruik en technische foefjes, maar ook de symboliek in de kunst.
Inhoudsopgave
Symboliek in de kunst van na de Renaissance
De kunstenaars hebben alles geleerd over compositie, perspectief en het gebruik van licht. Er waren uiteraard grote meesters, zoals Rembrandt en Vermeer, wiens talent pas later werd erkend. Kunstschilder zijn in deze tijd betekende een zware studie om je alle vaardigheden eigen maken die nodig waren om afbeeldingen zo realistisch mogelijk te maken. Kunst was een deel wetenschap en een deel vakmanschap. Artistiek talent en drang tot vernieuwing stond niet echt hoog op het eisenlijstje van een gewenste kunstschilder.
Wat verder in de kunst uit die tijd opvalt, zijn de vele afbeeldingen van tafereeltjes of mythische voorstellingen met een groot aantal details. Een beeld werd niet zomaar gekozen, het bevatte altijd een aantal duidelijke aanwijzingen die in die tijd door de burgers zeer goed werden begrepen. In onze tijd hoort daarbij een toelichting. De symboliek in de kunst probeert aan degene die naar het werk kijkt een boodschap over te brengen. Sommige van die symbolen zijn nog steeds bekend, van andere kunnen we alleen maar naar de betekenis raden.
Bellenblazende man en vrouw (1771) in een venster van de Nederlandse schilder Louis de Moni.
Op dit relatief eenvoudige schilderij zien we een schijnbaar vrolijke afbeelding van een man in vrouw in een venster. Hij blaast bellen en zij is beslist onder de indruk van zijn kunsten. Er zijn verder maar weinig details in het schilderij. De compositie klopt, het perspectief is in orde en de werking van het licht is beslist mooi. Het is duidelijk dat het stel van eenvoudige afkomst is en wellicht tegen betaling voor de meester heeft geposeerd. Maar welke bedoeling heeft De Moni gehad met deze afbeelding? Een aantal zaken maakte voor de toeschouwer in de 18e eeuw meteen duidelijk wat hiermee werd bedoeld.
De lege vogelkooi
In bijna alle taferelen zijn erotische symbolen terug te vinden. In de 18e eeuw was het woord ‘vogelen’ in gebruik om op een wat ordinaire manier het bedrijven van liefde aan te duiden. Een vogelaar was in die tijd een koppelaar in de foute betekenis van dat woord of een hoerenmadam. Een lege vogelkooi duidde op het verlies van de onschuld van een vrouw. Daardoor krijgt de wat bezitterige houding van de man op het schilderij ineens een andere lading dan huiselijk en kan dit als waarschuwing worden gezien.
De rozenstruik
Onder de vogelkooi is een rozenstruik te zien. Een roos is in volle bloei, maar een ander verwelkt al. Het plantenleven werd veelvuldig gebruikt om de mens te wijzen op de eindigheid van het leven. Men noemt dit ook wel een vanitasstilleven. Een vanitasstilleven was bedoeld om de toeschouwer eraan te herinneren dat alles in het leven vluchtig en leeg is.
Homo bula
Letterlijk vertaald betekent dit dat de mens (maar) een luchtbel is. Deze omschrijving komt van de humanist Erasmus, Hij noemde niets breekbaarder dan een menselijk leven. Dat leven lijkt op die luchtbel die even opkomt uit het water maar snel weer verdwijnt. De bellenblazende jongeman maakt nogmaals duidelijk dat de eindigheid van het leven op ieder moment moet worden beseft.
De moraal en boodschap van dit schilderij
Wellicht zien wij er vandaag een vrolijk en betekenisloos, huiselijk tafereel in. De boodschap is heel anders. De bedoeling is om de toeschouwer bewust te maken van het feit dat hij zich niet moet verliezen in aardse lusten maar een vroom en goed leven moet leiden omdat aan niemand een morgen is beloofd.
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
Rosalyn is schrijfster en vertaalster. Zij is de drijvende kracht achter Art Insite en zorgt voor waardevolle content. Heb je vragen of wil je een vermelding op onze website? Neem dan contact met haar op via het contactformulier.