Salvatore Garau: invisible art of abstracte kunst?

In 2021 werd Salvatore Garau wereldnieuws toen hij zijn standbeeld Io sono ( ik ben) voor bijna € 15.000 verkocht aan een Italiaanse kunstverzamelaar. De sculptuur was 1,50 bij 1,50 meter wat oppervlakte betreft en immaterieel en onzichtbaar. Bij de koper werd een blauw vierkant op de vloer aangeduid en hij kreeg een certificaat van echtheid opgemaakt door de kunstenaar. Dit was volgens Salvatore Garau invisible art, oftewel onzichtbare kunst. Verkocht Garau lucht?

Salvatore Garau en zijn invisible art

Volgens de kunstenaar ging het niet om niets. Het kunstwerk bestond in zijn gedachten en was realiteit geworden zodra hij het een naam gaf. De nieuwe eigenaar kon zijn eigen gedachten gebruiken om het werk te zien zoals hij dat graag zou willen. Garau werd vanuit de kunstwereld fel aangevallen, omdat hij pretendeerde de eerste te zijn die werkte met het onzichtbaarheid concept. Behalve nog levende kunstenaars werd ook verwezen naar Andy Warhol, die eerder een onzichtbaar beeldhouwwerk claimde te hebben gemaakt.

Wie is Salvatore Garau?

Garau werd in 1953 geboren op het Italiaanse eiland Sardinië. Hij studeerde in 1974 af aan de Academie voor de Schone Kunsten in Florence. Na een avontuurtje als drummer van een rockband werd hij abstract kunstenaar en verwierf al gauw bekendheid met zijn vaak vernieuwende ideeën.

In vrijwel ieder groot museum dat een collectie heeft van abstracte kunst, zal je werk van Garau tegenkomen. Als gearriveerd kunstenaar nam hij deel aan de Biennale di Venzia in 2003. Ook werd zijn werk in diverse grote musea solo geëxposeerd. In 2006 liet hij voor zijn project Ichthys Sacro Stagno in drie kerken op Sardinië een deel van de vloer weghalen. Daarin werden vijvers gegraven en gevuld met vissen uit nabij gelegen water. Het werd geen succes.

De onzichtbare kunst is geen eenmalige actie

Er staat al enige tijd een onzichtbaar standbeeld van Garau bij het Europees Parlement in Brussel en vorig jaar kwam New York aan de beurt. Dicht bij de beroemde aandelenbeurs van de stad heeft  Afrodite Piange (Aphrodite huilt) een mooie plek gekregen. Een witte cirkel geeft aan waar de gedachten van Garau gevonden kunnen worden.

Het is niet bekend hoeveel Garau ontvangen heeft voor dit immateriële beeld. Het project is gefinancierd door het Italian Cultural Society of New York. Het is de bedoeling dat er nog vijf andere onzichtbare beelden van Garau in wereldsteden op interessante plekken zullen verrijzen.

Wat is abstracte kunst?

Een definitie die je vaak in woordenboeken aantreft voor deze kunstvorm is: Abstracte kunst is kunst die de overeenkomst tussen het kunstwerk en de zichtbare werkelijkheid vermijdt. Kortom: de kunstenaar probeert niet meer de zichtbare werkelijkheid weer te geven, maar de emotie die hij voelt of wellicht de oervorm van zaken die het menselijke oog niet kan zien.

Hoewel soms wordt gezegd dat abstracte kunst ook in de prehistorie werd gemaakt, is duidelijk dat gedurende het grootste deel van de menselijke geschiedenis de figuratieve kunst de voorkeur had. Pas laat in de 19e eeuw ontstond er aandacht voor abstracte kunst, in 1900 was het Cezanne die volgens kunsthistorici het eerste abstracte schilderij maakte.

De soorten abstracte kunst

Hoewel er meerdere subgenres zijn ontstaan, wordt abstracte kunst meestal in twee grote stromingen onderverdeeld:

Abstract expressionisme

De kunstenaar probeert daarin steeds meer zijn eigen emoties uit te drukken. Het schilderen is belangrijker dan het schilderij dat uiteindelijk ontstaat. Het gaat om direct intuïtief werken. De Cobra-groep met hun action painting vormt een goed voorbeeld. Hierbij wordt soms nog een signaal gezocht in het werk, zodat duidelijk is wat het oorspronkelijk onderwerp was, maar dat is niet noodzakelijk.

Geometrische abstracte kunst

Waarschijnlijk moet je nu meteen denken aan Mondriaan en dat is juist. In deze hoofdstroming wordt gewerkt met geometrische patronen, zoals vierkanten, driehoeken, cirkels of lijnen. Een dergelijk schilderij heeft geen bovenkant, onderkant of zijkanten. Mondriaan heeft ooit gezegd dat hij met zijn werk op zoek was naar de oervorm van alles.

Abstractie en idealisme

De eerste abstracte kunstenaars waren echte idealisten. Ze gaven niet om geld of roem en dachten dat iedereen kunst kon maken vanuit de eigen emotie. Daarmee zou de wereld mooier en beter worden gemaakt. Inmiddels behoren de meest bekende abstracte werken tot de duurste in de kunstwereld.

Het eeuwige dilemma bij abstracte kunst

De eerste abstracte kunst werd bepaald niet meteen welkom geheten. Kunstenaars, critici en het publiek wist niet goed wat men hiervan moest denken. Vaak werd de vraag gesteld waar abstracte kunst zich onderscheidde van zinloos gekrabbel van kinderen. Heeft het uitbeelden van de eigen emotie van de kunstenaar enige toegevoegde waarde indien de kijker naar het werk dat niet na kan voelen of hoogstens aan de hand van een titel kan vermoeden?

Deze vragen zullen naar verwachting blijven bestaan zolang  abstracte kunst wordt gemaakt. Heeft Garau iets toegevoegd aan de abstracte kunst of wordt zijn onzichtbare kunst snel vergeten? Over een eeuw zal dat wel duidelijk zijn.

5 beroemde abstracte werken

  • Circles in a circle, Kandinsky, Philadelphia Museum of Art,
  • The She-Wolf, Pollock, MoMa
  • Broadway Boogie-Woogie, Mondriaan, MoMa
  • Untitled, Martin, Guggenheim, New York
  • Fall, Riley, Tate modern, Londen

Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product. 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *