Jacobus Vrel, de onbekende voorganger van Vermeer

In de periode 16 februari tot en met 29 mei vindt er in het Mauritshuis een expositie plaats van het werk van Jacobus Vrel. Dat lijkt zeer passend in dit Vermeerjaar, omdat Vrel als een van de voorlopers wordt beschouwd van de grote meester zelf.

Twee van zijn werken hebben zeer lang als ‘echte’ Vermeers bekend gestaan. Is er een groter compliment mogelijk voor een schilder die niet tot de groten wordt gerekend? Dat hield verband met de stijl die Vrel hanteerde, maar ook met zijn slordige manier van signeren. Hij dateerde maar een van de 50 schilderijen die aan hem toe worden geschreven. Zijn slordige signatuur op de andere werken kon zonder veel problemen worden aangepast tot Vermeer door vervalsers en als hij slechts de afkorting J. V. gebruikte, was dat op zich al een mogelijkheid.

Wie was Jacobus Vrel?

Er is nauwelijks iets bekend over deze schilder. Het wordt aangenomen dat hij uit het oosten van her land komt omdat een aantal schilderijen straatbeelden tonen die uit Zwolle en omgeving lijken te komen. Volgens recent onderzoek van 3 musea die zijn werk in de collectie hebben, was de schilder in de periode 1654-1662 waarschijnlijk actief in de omgeving van Delft en/of Haarlem. Hoewel zijn werk wordt geassocieerd met dat van Vermeer lijkt het gelet op de onderwerpen meer logisch dat hij in die tijd behoorde tot de omgeving van Pieter de Hooch.

De stijl van Jacobus Vrel

Er zijn inmiddels een 50-tal schilderijen bekend die worden toegerekend aan Vrel.

Het zijn straattaferelen met personen maar ook verstilde beelden binnenshuis. Zijn stijl is eenvoudig en in zijn werk speelt het licht niet zo’n belangrijke rol, zoals bij Vermeer. Vrouw die uit een raam leunt, het enige werk dat is gedateerd (1654) toont een vrouw die met grote aandacht naar buiten kijkt. De kamer is eenvoudig en zonder veel opsmuk, zeker geen armoedige behuizing, maar zonder veel weelde en kleur. Dit werk hangt normaal gesproken in het Kunsthistorisch Museum in Wenen.

De intimistist Vrel

Jacobus Vrel wordt met onder andere Vermeer en De Hooch getekend tot de intimisten. Ze gaven via hun schilderijen een kijkje in het interieur van de 17e eeuw. Daarin werden typische activiteiten uitgeoefend door een kleine groep personen die horen bij de beslotenheid van de eigen woning zoals elegant converseren, brieven schrijven, muziek maken of lezen. In de keuken of andere ruimtes deden personeelsleden de huishoudelijke klusjes. Kortom er werd een verstild beeld gegeven van de knusheid van het voortkabbelende leven in de 17e eeuw.

Pas later in de 20e eeuw kwam het besef dat de interieurs vaak niet echt 17e-eeuws waren en dat vaak zaken uitsluitend waren geschilderd vanwege de symbolische waarde ervan. Een vaas of een een ander object hoorde wellicht niet in het interieur, maar was een toespeling op het huis, die nu niet meer te achterhalen valt. De beelden moeten wellicht meer gezien worden als een moralistische waarschuwing aan de burgers dat alles hier op aarde maar ijdelheid was. De Interieurs horen immers alleen bij hen die het goed ging in deze tijd. Dichtbij, maar buiten beeld zijn de kroegen en de bordelen waar de (in de ogen van de rijken) criminele boerenbevolking en het stadsproletariaat zich ophield. De bijna onleefbaarheid van de woonomgeving van dit deel van de bevolking wordt door de kunstenaars niet getoond.

Expositie Jacobus Vrel

Mauritshuis
Plein 29
2511 CS Den Haag

Bereikbaarheid

Vanaf het Centraal Station Den Haag is het 10 minuten open naar het Mauritshuis

Met diverse tramlijnen kun je die tijd beperken tot enkele minuten.

De parkeergarages Pleingarage en Museumkwartier liggen op loopafstand van het Mauritshuis. Let op: het Mauritshuis ligt in de milieuzone van Den Haag. Met een personenauto met een emissieklasse 3 of lager mag je deze zone niet in en moet je een parkeerplaats buiten de zone zoeken. Check eerst je auto op emissieklasse.

Openingstijden

• Maandag 13.00 – 18.00 uur
• Dinsdag – zondag 10.00 -18.00 uur

Prijzen

Volwassenen: €19

Kinderen < 18: Gratis

CJP/ studpas: € 12,50 Tickets geven recht op alle exposities in het gebouw. De tickets hebben een tijdslot en zijn vanaf dat moment geldig tot sluitingstijd. De meest rustige tijd in het Mauritshuis is in het algemeen na 15.00 uur.