10 weetjes over Jan Steen

Jan Steen is een van de bekendste Nederlandse schilders uit de 17e eeuw. Zijn werk is geliefd om de humoristische en levendige taferelen die hij schilderde, vaak met een moraliserende boodschap. Steen was niet alleen een begenadigd kunstenaar, maar ook een veelzijdig en kleurrijk persoon, die een leven leidde vol avonturen en excentriciteit. In dit artikel vind je 10 weetjes over Jan Steen die je misschien nog niet wist. Zo kom je meer te weten over het leven en werk van deze bijzondere kunstenaar. Van zijn roerige privéleven tot de details in zijn schilderijen: ontdek de fascinerende wereld van Jan Steen.

10 weetjes over Jan Steen

Jan Steen was een van de bekendste Nederlandse kunstschilders. Hij is een van de zogenaamde Hollandse meesters. Maar wat weten we nu eigenlijk precies van deze schilder? Met Jan Steen is het heel anders dan Johannes Vermeer, die niet voor niets de sfinx van Delft werd genoemd. We weten eigenlijk verrassend veel over Jan Steen. Met de 10 weetjes over Jan Steen hieronder kom je meer te weten over zijn leven en over zijn werken.

1. Waar en wanneer is Jan Steen geboren?

Jan Steen werd in 1626 in Leiden geboren, als zoon van Havick Steen, een graankoopman en brouwer, en Elisabeth Capiteyn. Leiden was in die periode erg belangrijk voor de kunst. Meer lezen over deze stad? Bekijk dan: Kunststad Leiden: 5 x kunst in Leiden.

2. Waar woonde Jan Steen?

Jan Steen woonde voornamelijk in verschillende steden in Nederland. Hij werd geboren in Leiden, waar hij opgroeide en zijn schildersopleiding kreeg. Later woonde hij in Haarlem, Warmond, Delft en Den Haag. In Delft was de schilder uitbater van de brouwerij De Roscam aan de Oude Delft, nu te vinden op nummer 74. In Den Haag woonde hij aan de Dunne Bierkade, boven zijn beste vriend Jan van Goyen. Jan Steen had op deze plaats ook zijn atelier. Vandaag de dag vind je hier het Buitenmuseum.

3. Wat is het bekendste schilderij van Jan Steen?

Als je Jan Steen zegt, waar denk jij dan als eerste aan? Waarschijnlijk aan ‘Het huishouden van Jan Steen’. Er zijn echter nog meer beroemde schilderijen van Jan Steen. Hieronder hebben we de drie bekendste schilderijen van deze Hollandse meester op een rij gezet.

Het huishouden van Jan Steen

Het vrolijke huisgezin is geschilderd is geschilderd rond 1668-1670. Op het schilderij is een chaotische huiskamer te zien, vol met muziek makende en drinkende mensen. Op de voorgrond staan kinderen en over de vloer liggen pannen en borden. Het is een totale chaos als je het schilderij goed bekijkt, maar niemand op de afbeelding stoort zich eraan. Het schilderij hangt in het Rijksmuseum in Amsterdam.

Het Sint-Nicolaasfeest van Jan Steen

Een ander bekend schilderij is Het Sint-Nicolaasfeest (ook wel Sinterklaasavond genoemd) is een beroemd schilderij van Jan Steen, geschilderd rond 1665-1668. Het schilderij toont een huiskamer tijdens het Sinterklaasfeest. Centraal staat een meisje dat blij is met haar cadeau. Links van haar staat een huilende jongen, die waarschijnlijk ondeugend is geweest en niets heeft gekregen. Het schilderij is een typisch voorbeeld van Steens genre-scènes en zijn vermogen om humoristische en realistische taferelen uit het dagelijks leven te schilderen.

Er zijn twee versies van dit schilderij, een katholieke en een protestantse versie. Op het katholieke doek krijgt het meisje een pop, op de protestante variant is dat een koek. Het schilderij is te zien in het Rijksmuseum in Amsterdam (de katholieke versie).

De burgemeester van Delft en zijn dochter

De burgemeester van Delft en zijn dochter is een schilderij van Jan Steen, dat werd geschilderd rond 1655-1660. Het schilderij toont een scène buiten waarin de korenhandelaar Adolf Croeser bij een duur pand zit. Het is zijn eigen huis en zijn dochter Catharina staat naast hem. Croeser was weduwnaar en in die periode de overbuurman van Jan Steen. Een bedelaarster met haar kind vraagt om een aalmoes. Op de achtergrond is de stad Delft te zien. Het is een van de weinige portretten die Jan Steen maakte. Het schilderij is te zien in het Mauritshuis in Den Haag.

4. Waar komt de uitdrukking ‘een huishouden van Jan Steen’ vandaan?

Natuurlijk kun je dat al wel raden na het bovenstaande gelezen te hebben over zijn schilderij Het vrolijke huisgezin. Jan Steen beeldde graag huiselijke taferelen af, maar het ging er veelal ook nogal ongedwongen en vrolijk aan toe. Vandaag de dag bedoelen we er een chaotisch huishouden mee.

5. Heeft Jan Steen een zelfportret gemaakt?

Ja, Jan Steen heeft verschillende zelfportretten gemaakt tijdens zijn leven. Eén van zijn meest bekende zelfportretten is Zelfportret als luitspeler uit 1663. Op dit schilderij is Jan Steen afgebeeld terwijl hij een luit bespeelt. Een ander zelfportret is juist erg statig. Beide zelfportretten zijn te zien in het Rijksmuseum in Amsterdam.

6. Signeerde deze schilder al zijn werken?

Hoe ziet de handtekening van Jan Steen er eigenlijk uit? Als je goed gaat kijken op een schilderij, dan besef je vast dat deze signatuur je bekend voorkomt. Dat zegt eigenlijk al genoeg over hoe Jan Steen met zijn handtekening omging. Zijn doeken zijn eigenlijk steevast gesigneerd.

7. Waar en wanneer is Jan Steen overleden?

Jan Steen overleed in 1679 in zijn geboorteplaats: Leiden. Hij werd bijgezet in de Pieterskerk in Leiden. Zijn doodsoorzaak is niet bekend, dus dat zal altijd bij speculeren blijven. Wel heeft hij financieel zeer zware periodes gekend, onder andere na het Rampjaar van 1672. Het schijnt dat hij daarna een behoorlijk stevige drinker is geworden.

8. Waar hangen de schilderijen van Jan Steen?

De schilderijen van Jan Steen zijn in meerdere musea te bewonderen. Zo vind je onder andere werken van zijn hand in het Mauritshuis in Den Haag, maar ook in het Rijksmuseum in Amsterdam.

9. Hoe zit het met de symboliek van deze schilder?

Een aantal van Steens schilderijen bevatten verborgen symboliek en allegorieën. In de schilderijen van Jan Steen is vaak symboliek te vinden die een diepere betekenis heeft dan wat er op het eerste gezicht te zien is. Hij gebruikte vaak objecten en handelingen in zijn schilderijen om een morele boodschap over te brengen. Bijvoorbeeld:

• Katten werden vaak afgebeeld in Steens schilderijen en symboliseerden vaak wellust of verleiding.
• Vogels symboliseerden vaak het goddelijke, maar konden ook verwijzen naar de liefde.
• Het drinken van wijn in zijn schilderijen symboliseerde vaak de dronkenschap en losbandigheid.

Een bekend schilderij van Jan Steen vol symboliek is het Oestereetstertje. Een mogelijke interpretatie is dat het schilderij een allegorie is voor de zonden van de wellust en de gulzigheid. De oester staat symbool voor seksuele verlangens en de wijn staat voor dronkenschap en losbandigheid. De vrouw op het schilderij wordt vaak geïnterpreteerd als een prostituee of een vrouw van lage zeden. Dit kan worden afgeleid uit haar kleding (een rood jakje) en haar gedrag, dat als ongepast werd beschouwd in die tijd.

10. Wat is de waarde van de schilderijen van Jan Steen?

Wat kost een Jan Steen vandaag de dag? De waarde van een schilderij van Jan Steen is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de kwaliteit van het werk, de grootte, de conditie en de herkomstgeschiedenis. Een groot deel van de schilderijen van Jan Steen bevindt zich in de collecties van musea over de hele wereld, waardoor zijn werken niet snel op de markt komen. Dit gegeven drijft de prijzen uiteraard wel op. De kleine, minder bekende schilderijen van Jan Steen zijn rond de 20.000 euro waard, terwijl er voor de bekendere werken al gauw 10 miljoen euro neergelegd wordt.

---

Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.