Kunstroven zijn op de een of andere manier altijd intrigerend. Niets voor niets is een kunstroof regelmatig onderwerp bij boeken of films. Maar tijdens het lezen of kijken vergeten we soms dat er ook wel eens in de realiteit een kunstroof gepleegd wordt én slaagt. Hieronder vind je de meest spectaculaire kunstroven uit de geschiedenis.
Inhoudsopgave
De meest spectaculaire kunstroven uit de geschiedenis
Wat weet jij van de kunstroof bij het Isabella Stewart Gardner Museum? Dit is beslist een van de meest bekende kunstroven uit de geschiedenis, maar er zijn wel vaker beroemde kunstwerken gestolen, die later al dan niet zijn teruggevonden. In dit artikel lees je meer over de meest spectaculaire kunstroven uit de geschiedenis.
Bijzonder weetje: slechts 5 tot 10% van de gestolen kunst komt ooit weer boven water, en vaak niet op de manier waarop je dat verwacht.
1. De kunstroof bij het Isabella Stewart Gardner Museum, Boston
De kunstroof bij het Isabella Stewart Gardner Museum wordt wel de meest intrigerende kunstroof uit de hele geschiedenis genoemd. Er is op Netflix zelfs een documentaire aan deze beruchte roof gewijd: This is a robbery – the world biggest art heist. Daarin zie je hoe de kunstdieven op 18 maart 1990 te werk zijn gegaan en hoe iedereen om de tuin geleid is. Er zijn 13 kunstwerken ontvreemd en dat kan eigenlijk niet gebeurd zijn zonder hulp van binnenuit, zeggen onderzoekers.
De kunstwerken hebben inmiddels een waarde van meer dan 500 miljoen dollar. Er zitten heel exclusieve werken tussen, zoals ‘Christus in de storm’, het enige zeegezicht van Rembrandt van Rijn. De beloning voor de vondst van de objecten werd in 2013 van 1 miljoen dollar verhoogd naar 5 miljoen dollar. Gedurende een korte periode loofde men zelfs een beloning van 10 miljoen dollar uit. Vandaag de dag is het nog steeds een raadsel waar de kunstwerken zijn en het is zelfs de vraag of ze nog wel bestaan. De sporen wijzen diverse kanten uit. Kunstdetective Arthur Brand gaf eerder aan dat de kans bestaat dat een bekende misdadiger uit Nederland de kunstwerken in handen heeft. Deze crimineel zou foto’s van de schilderijen hebben, waarbij ze in een loods hangen. Één ding is zeker: het is een zeer intrigerende kunstroof.
2. Diefstal bij E.G. Bürhle Collection, Zürich
Uit het museum E.G. Bürhle Collection in Zürich werden op klaarlichte dag 4 meesterwerken gestolen. De kunstdieven zijn in 2008 wellicht naar binnen gelopen met de gedachte Doe alsof je thuis bent. Ze hebben de vier schilderijen recht onder de neus van de bewakers ontvreemd en dat is al een kunst op zich. De dieven kozen een Cézanne, een Monet, een Van Gogh en een Degas uit, wat op zich getuigt van een goede smaak. De werken hingen allemaal in dezelfde zaal en waren op dat moment samen zo’n 165 miljoen dollar waard. Alle vier de kunstwerken doken overigens weer op in de jaren daarna en in 2012 was de collectie weer compleet. De schilderijen waren onbeschadigd. Vanaf 2008 werd het een stuk lastiger om de collectie in het echt te bewonderen. Op dit moment kun je de E.G. Bürhle Collection bij Kunsthaus Zürich vinden.
3. De diefstal van de Mona Lisa, Parijs
In 1913 werd de Mona Lisa gestolen, op even koelbloedige wijze als de 4 schilderijen uit Zürich. Vincenzo Peruggia haalde de Mona Lisa van de muur toen de bewakers even aan het roken waren en verstopte het kunstwerk onder zijn jas. Zo liep hij kalm het museum uit en 2 jaar lang was het schilderij spoorloos. Zelfs Picasso moest nog bij de autoriteiten op het matje komen in die tijd, maar elk spoor liep dood. Totdat Vincenzo Peruggia overmoedig werd en besloot het schilderij te verkopen. Hij nam contact op met een kunsthandelaar, maar liep recht in de armen van de politie. De Italianen zagen de kunstdief als een echte held, want Peruggia’s doel was om de Da Vinci terug te brengen naar haar geboortegrond: Italië.
4. Reclining Figure 1969-70 van Henry Moore, Hertfordshire
Het sculptuur Reclining Figure 1969-70 van Henry Moore woog maar liefst 2,1 ton. Niet de makkelijkste klus als je kunst wilt stelen, zou je denken. De meest waarschijnlijke conclusie in dit onderzoek was dat de sculptuur gestolen is door schrootdieven. Zij zouden het beeld met een hijskraan in een vrachtauto hebben getild en het hebben laten smelten voor de schrootwaarde. Hoewel het beeld 3 miljoen dollar waard was, bracht het op die manier waarschijnlijk 1.500 dollar op. Hieronder zie je een vergelijkbaar beeld van Henry Moore. Sinds deze diefstal in 2005 worden sculpturen in de buitenlucht beter beveiligd, vooral in Groot-Brittannië is men erg voorzichtig geworden.
5. Stéphane Breitwieser
Inderdaad, geen museum of de titel van een schilderij, maar de naam van een beruchte kunstdief. Stéphane Breitwieser wordt door alle kunstmusea van Europa gevreesd. Tot op heden stal hij maar liefst zo’n 250 schilderijen uit meer dan 170 musea in heel Europa. Hij heeft hiervoor twee jaar in de cel gezeten en schreef zelfs een boek over zijn ‘carriere’, dat hij Confessions d’un Voleur d’art noemde – De bekentenissen van een kunstdief. Als je de waarde van alle werken die hij gestolen heeft bij elkaar optelt, kom je al gauw boven de miljard dollar uit.
6. De schreeuw van Edvard Munch
Van het schilderij De schreeuw van Edvard Munch zijn er verschillende versies. Dit schilderij werd tweemaal gestolen, maar wel steeds een andere versie. De eerste keer dat De schreeuw gestolen werd, was in 1994. Het schilderij werd gestolen uit het Nasjonalmuseet in Oslo, het nationale kunstmuseum, samen met enkele andere werken van Munch. Het was de openingsdag van de Olympische Winterspelen in Lillehammer, waardoor er veel minder politie aanwezig was in Oslo. De dieven hadden slechts 50 seconden nodig om in te breken en vonden dat ze er wel erg makkelijk mee wegkwamen. Daarom hingen ze een bedankbriefje op de muur waar het schilderij gehangen had met de tekst: ‘Duizendmaal dank voor de slechte beveiliging!’
De dader bleek een bekende Noorse ex-profvoetballer, Enger, die al eerder in de gevangenis had gezeten voor een kunstroof. De politie huurde een Britse expert in op het gebied van kunstroven en ze stuitten al snel op Enger, die het schilderij voor 700.000 pond probeerde te verkopen. Het schilderij werd ongeschonden teruggevonden en Enger werd veroordeeld tot 6,5 jaar celstraf. Hoewel hij in 1999 wist te ontsnappen, werd hij enkele dagen later toch weer opgepakt, terwijl hij – compleet met zonnebril en blonde pruik – probeerde treinkaartjes naar Denemarken te kopen.
In 2004 kwam de volgende diefstal van De schreeuw, zij het dan een andere versie. Deze kunstroof was net zo brutaal: de overvallers liepen gewapend het museum in, bedreigden de medewerkers en de bezoekers en haalden het schilderij van de muur, samen met nog een ander schilderij. Twee uur later vond de politie de lijsten en het glas, maar van de dieven geen spoor. De politie heeft zich vaak afgevraagd of de diefstal van deze schilderijen een rookgordijn is geweest, omdat kort daarvoor een geldtransport was overvallen en er zo’n 5 miljoen aan ontraceerbaar geld op de markt was gekomen. Men wees beide diefstallen aan dezelfde crimineel toe, maar hier is nooit bewijs voor gevonden. De schreeuw werd in 2006 weer teruggevonden, maar details over de manier waarop zijn nooit bekend gemaakt.
7. Het laatste oordeel, Hans Memling
Het bijzondere aan deze kunstroof is dat dit de eerste kunstroof is waar documentatie van is. Het schilderij was oorspronkelijk bedoeld voor een kerk in Fiesole. In 1473 werd het kunstwerk per schip van Brugge naar Italië gebracht. Het schilderij werd onderweg echter gestolen door Poolse piraten. Zij brachten het werk naar een Mariabasiliek in Gdansk. Het drieluik is een aantal keer gestolen en is in Parijs, Berlijn en Sint-Petersburg geweest. Nu is het kunstwerk opnieuw te bewonderen in Gdansk, en wel in het Nationaal Museum.
8. New York Warehouse
In 1986 was er opnieuw een spectaculaire kunstroof, al is deze dan niet geslaagd. De dieven werden op heterdaad betrapt, omdat de politie er lucht van kreeg. Het was een klusje dat van binnenuit kon worden geklaard. Kunstverkoper Houshang Mahboubian verzekerde een collectie zilveren vazen, schalen en juwelen voor 23 miljoen dollar en reisde volgens de verhalen vervolgens naar New York City om een stel dieven voor zijn karretje te spannen. De collectie konden de kunstdieven verschepen in kisten met zijn initialen, zodat de zij daar geen moeilijkheden mee kregen. De operatie liep echter in het honderd, doordat de dieven inbraken in het magazijn waar de kisten opgeslagen waren. De politie van New York betrapte hen op heterdaad. Wanneer het plan geslaagd was, zou dat zo’n 18,5 miljoen dollar opgeleverd hebben. Nu lag er niet alleen de aanklacht voor de diefstal zelf, maar ook voor een poging tot verzekeringsfraude.
9. Museu de Arte de São Paulo (MASP)
Het kunstmuseum van Sao Paulo schrikte beslist op toen er twee beroemde schilderijen gestolen werden. De schilderijen waren samen zo’n 30 miljoen dollar waard. Het eerste schilderij was een kunstwerk van Picasso: Portret van Suzanne Bloch uit 1904. Het tweede kunstwerk was van een lokale kunstenaar, Candido Portinari en betrof het werk ‘De koffiearbeider’. Beide kunstwerken zijn een maand later weer teruggevonden.
10. Van Gogh Museum
In 2002 was het internationaal nieuws dat er een kunstroof was gepleegd bij het Van Gogh Museum in Amsterdam. Twee schilderijen van Van Gogh waren ontvreemd, namelijk Zeegezicht Scheveningen en Kerk van Nuenen met kerkgangers. Na enige tijd spoorde men de vermoedelijke daders op. Men veroordeelde deze mannen voor de diefstal, maar de schilderijen kwamen pas nadat zij hun straf allang hadden uitgezeten boven water. Saillant detail is dat deze schilderijen waarschijnlijk al snel in het bezit waren gekomen van de Napolitaanse maffia. Zij gebruiken dergelijke kunstwerken om te kunnen onderhandelen met de politie, zodat ze niet de gevangenis indraaien voor bepaalde delicten.
Welke kunstroof is jou het meest bijgebleven? Laat het hieronder in een reactie weten.
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
Rosalyn is schrijfster en vertaalster. Zij is de drijvende kracht achter Art Insite en zorgt voor waardevolle content. Heb je vragen of wil je een vermelding op onze website? Neem dan contact met haar op via het contactformulier.